Przejdź do zawartości

Mniejszość narodowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polska mniejszość narodowa w Czechach

Mniejszość narodowa – grupa ludzi zamieszkująca obszar danego państwa, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią.

Mniejszość narodowa w odróżnieniu od mniejszości etnicznej posiada lub posiadała własne państwo, które zgodnie z funkcjonalną teorią powstania państwa jest najwyższą formą rozwoju grupy społecznej.

Ochrona prawna mniejszości narodowych

[edytuj | edytuj kod]

Prawo międzynarodowe gwarantuje przestrzeganie praw tych zbiorowości. Ludność ta posiada obywatelstwo państwa zamieszkania ze wszystkimi tego konsekwencjami, ale nie ma wyodrębnionego terytorium pod względem politycznym i administracyjnym.

Poszczególne państwa różnie podchodzą do zagadnienia narodowości i mniejszości narodowych, niektóre (np. Francja) w ogóle nie uznają pojęcia mniejszości narodowej[1].

Prawo mniejszości etnicznych w Polsce gwarantuje Konstytucja oraz Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym[2].

Typologia mniejszości narodowych

[edytuj | edytuj kod]

Mniejszości można podzielić według następujących kryteriów (typologia według Małgorzaty Budyty-Budzyńskiej[3]):

  • związek mniejszości z krajem zamieszkania:
  • pochodzenie:
    • zmiana granic (aneksja pewnego terytorium z jego ludnością przez nowe państwo w wyniku wojny lub porozumień międzypaństwowych, np. mniejszość niemiecka w Polsce, mniejszość węgierska w Rumunii po traktacie w Trianon; rozpad państwa, np. mniejszość rosyjska na Łotwie po upadku ZSRR; plebiscyt, np. mniejszość słoweńska w austriackiej Karyntii, która zdecydowała po I wojnie światowej o pozostaniu w tym kraju);
    • kolonializm (napływ taniej siły roboczej z krajów kolonialnych do metropolii, np. mniejszość pakistańska w Wielkiej Brytanii, mniejszość indonezyjska w Holandii, mniejszość arabska we Francji);
    • akcja osiedleńcza (celowe osiedlanie pewnych grup narodowościowych na terytorium danego państw na przykład w celu podniesienia jego rozwoju gospodarczego, np. mniejszość niemiecka w rumuńskim Siedmiogrodzie lub w celach obronnych, np. mniejszość serbska w chorwackiej Krajinie);
    • migracja w celach ekonomicznych (np. mniejszość wietnamska w Polsce);
    • migracja w celach politycznych (np. mniejszość grecka w Polsce po II wojnie światowej, mniejszość rosyjska – tzw. „biali” – we Francji po rewolucji bolszewickiej);
    • migracja w celach społecznych (np. mniejszość rumuńskich Romów w krajach Europy Zachodniej);
    • migracja w wyniku prześladowań religijnych (np. mniejszość czeska w Zelowie k. Bełchatowa, przybyła do Polski z powodu represjonowania protestantów w państwie Habsburgów);
    • zakończenie procesu narodowotwórczego, w wyniku którego grupa etniczna lub regionalna zyskuje własną świadomość narodową (np. mniejszość serbołużycka w Niemczech);
  • rozmieszczenie w państwie:
    • mniejszości zwarte (w dużych skupiskach, np. mniejszość białoruska w Polsce, mniejszość duńska w Niemczech);
    • mniejszości rozproszone (w diasporze, np. mniejszość żydowska w międzywojennej Europie Środkowej i Wschodniej);
    • mniejszości pogranicza (np. mniejszość litewska w Polsce);
    • mniejszości istniejące wewnątrz terytorium kraju (tzw. mniejszości wyspowe lub kieszonkowe, np. mniejszość czeska w Zelowie k. Bełchatowa);
  • poziom dystansu kulturowego:
    • mniejszości nieznacznie różniące się od narodu dominującego (np. mniejszość słowacka w Polsce);
    • mniejszości radykalnie odmienne od narodu dominującego (np. mniejszość arabska we Francji).

Mniejszości narodowe w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Definicje, pojęcia dotyczące spraw polonijnych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. [dostęp 2016-12-11].
  2. Treść ustawy na stronie MSWiA.
  3. Budyta-Budzyńska M., Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.